Virussen en vaccinatie

Inleiding

Er bestaan verschillende virussen voor konijnen die in veel gevallen de dood tot gevolg hebben. Tegen drie van deze virussen kan een konijn preventief gevaccineerd worden, namelijk:

• Myxomatose
• RHD type 1
• RHD type 2

Vaccinatie geeft niet de garantie dat een konijn vervolgens niet ziek kan worden. Sterker nog, een konijn kan alsnog overlijden. Waarom zou je een konijn dan laten vaccineren?

Daar is een heel simpel antwoord op te geven: omdat het de enige manier is die überhaupt bescherming biedt. De kans dat een konijn een van deze 3 virussen oploopt is redelijk groot. De kans op overleven is daarentegen klein. Vaccinatie maakt die kans weer vele malen groter.

Meningen

Op veel social media kanalen woeden soms felle discussies aangaande vaccinaties. De meeste bijzondere verhalen doen soms de ronde. Zo zijn er groepen eigenaren die:

• fel tegen vaccineren zijn, omdat ze überhaupt tegen vaccineren zijn. Niet alleen bij dieren, maar ook vaak bij de mens.
• tegen vaccineren zijn, omdat het toch niet helpt. “Vaccineren geeft geen 100% garantie” en “Vaak overlijden ze alsnog”.
• vaccineren niet nodig vinden, omdat ze konijnen hebben die binnenshuis leven of geen wilde konijnen in de buurt hebben
• angstig zijn voor vaccineren, want er zouden wel eens bijwerkingen kunnen zijn en “je hoort toch regelmatig dat het niet helpt”
• vaccineren te duur vinden
• voor vaccineren zijn, omdat ze het beste willen voor hun dier
• sterk voor vaccineren zijn, omdat ze zelf ervaren hebben hoe snel je een of meerdere dieren kan verliezen aan een van genoemde virussen

Hoe zit dat dan met al die verhalen en die meningen. Zoals met alles zal de waarheid wel ergens in het midden liggen. Dat is in dit geval ook deels zo. Ondanks dat ik een voorstander van vaccineren ben, zal en kan ik niet ontkennen dat het soms ook fout gaat.

Wat kan er dan fout gaan?

Ondanks vaccinatie kan er toch wat mis gaan. Daar kunnen verschillende redenen voor zijn. Een konijn kan niet helemaal fit zijn op het moment van vaccinatie, waardoor de entstof niet goed z’n werk kan doen. De oorzaak kan echter ook bij de dierenarts liggen. Een eenmaal aangeprikte entstof of oplossing blijft enkele uren werkzaam. Als de verwerking te lang duurt of het vaccin onvoldoende gekoeld is geweest (bijvoorbeeld tijdens transport) kan de werking afnemen. Tenslotte zijn er ook dierenartsen of anderen die een verkeerd advies geven.
Daarnaast kan een vaccinatie onmogelijk 100% garantie bieden.

Er zijn al diverse voorbeelden bekend van foutief gegeven advies of slecht gekoelde entstof. Daardoor is de eigenaar van mening dat zijn/haar konijn voldoende beschermd is, maar helaas is het tegendeel waar. Bij overlijden komen dan helaas vanzelf de nieuwe verhalen over “vaccinaties die toch niet werken”.

Binnenkonijnen

Het maakt voor een aantal van bovengenoemde virussen niet uit of een konijn binnen of buiten leeft. Het RHD virus wordt zeker niet alleen overgebracht door stekende insecten of wilde konijnen. Je neemt het virus eenvoudig mee in het hooi, aan je kleding of onder je schoenen. Daarnaast blijft het virus, ook zonder gastheer, een hele tijd in leven. Daardoor is het virus moeilijk uit te roeien en verspreid het zich nog dagelijks.

Informeer jezelf goed

Door alle onwetendheid, geroeptoeter op social media, verspreiding van onjuiste informatie en fouten die, ook door dierenartsen, gemaakt worden is het belangrijk dat jezelf op de hoogte bent. Informeer van tevoren welke entstoffen een dierenarts gebruikt. Controleer het vaccinatieboekje of je konijn inderdaad volledig beschermd is en (belangrijk!) tot wanneer.

In samenwerking met Stichting Konijnenbelangen en ChantyPlace hebben we een handreiking geschreven voor konijnenbaasjes, met accurate informatie over de huidige vaccinaties.

Vaccinaties hoe en wat, een handreiking voor konijnenbaasjes

1 bestand(en) 767.79 KB

Downloaden

Vaccins

Er zijn diverse leveranciers die een entstof maken tegen een of meerdere van de genoemde virussen. Elke entstof kent eigen kenmerken en beschermingsduur. Hieronder volgt een lijst met de meest gebruikte entstoffen:

Yurvac RHD

Biedt bescherming tegen: RHD1 en RHD2
Vaccinatie-herhaling: 12 maanden
Biedt bescherming: na 7 dagen tegen RHD2 en na 14 dagen tegen RHD1
Minimum leeftijd: vanaf 30 dagen
Houdbaarheid na aanprikken / oplossen: 10 uur
Geregistreerd in: o.a. Nederland
Dracht: kan veilig gegeven worden tijdens gehele dracht

Leverancier: Hipra | Bijsluiter

Nobivac Myxo-RHD Plus

Biedt bescherming tegen: Myxomatose, RHD1 en RHD2
Type vaccin: Twee levende, gevriesdroogd vaccin met RHD vector
Vaccinatie-herhaling: 12 maanden
Biedt bescherming: na 3 weken
Minimum leeftijd: vanaf 5 weken. Vanwege mogelijk verminderde werking door maternale bescherming is het advies vanaf 7 weken. Indien voor 7 weken gevaccineerd wordt een booster geadviseerd (na leeftijd van 7 weken, voor leeftijd van 6 maanden)
Houdbaarheid na aanprikken / oplossen: 4 uur
Geregistreerd in: Nederland
Dracht: kan veilig gegeven worden tijdens gehele dracht

Leverancier: MSD Animal Health | Bijsluiter

Afhankelijk van de vaccinatiegeschiedenis kan je eventueel overstappen op dit nieuwe vaccin. Lees daarom ook even de blogpost over dit vaccin

---

Nobivac myxo-RHD

Dit vaccin wordt vervangen door de nieuwe variant Nobivac Myxo-RHD-Plus en zal derhalve niet overal meer verkrijgbaar zijn.

Biedt bescherming tegen: Myxomatose en RHD1
Type vaccin: Levend, gevriesdroogd vaccin met RHD vector
Vaccinatie-herhaling: 12 maanden
Biedt bescherming: na 3 weken
Minimum leeftijd: vanaf 5 weken, geen booster nodig
Houdbaarheid na aanprikken / oplossen: 4 uur
Geregistreerd in: Nederland
Dracht: niet vaccineren tijdens eerste 2 weken van de dracht

Leverancier: MSD Animal Health | Bijsluiter

---

Filavac KC+V

Biedt bescherming tegen: RHD1 en RHD2
Type vaccin: Geïnactiveerd, gevriesdroogd vaccin
Vaccinatie-herhaling: 12 maanden (6 maanden bij hogere infectiedruk)
Biedt bescherming:  na 7 dagen
Minimum leeftijd: vanaf 4 weken. Indien vaccinatie voor 10 weken heeft plaatsgevonden, dan 6 weken na vaccinatie booster nodig. Primaire vaccinatie: 10 weken
Houdbaarheid na aanprikken / oplossen: 2 uur
Geregistreerd in: Europa
Dracht: er is geen abortus aangetoond, houd rekening met gebruikelijke voorzorgsmaatregelen

Leverancier: Filavie | Bijsluiter

---

Eravac

Biedt bescherming tegen: RHD2
Type vaccin: Geïnactiveerd, olie-emulsie
Vaccinatie-herhaling: 12 maanden
Biedt bescherming:  na 7 dagen
Minimum leeftijd: vanaf 4 weken (30 dagen)
Houdbaarheid na aanprikken / oplossen: direct gebruiken
Geregistreerd in: Europa
Dracht: studies in de laatste weken van dracht hebben geen abortus aangetoond, houd rekening met gebruikelijke voorzorgsmaatregelen

Leverancier: HIPRA | Bijsluiter

---

Lyomyxovax

Biedt bescherming tegen: Myxomatose
Type vaccin: Levend, gevriesdroogd vaccin
Vaccinatie-herhaling: 6 maanden
Biedt bescherming: na 7 dagen
Minimum leeftijd: vanaf 4 weken
Houdbaarheid na aanprikken / oplossen: 2 uur
Geregistreerd in: Nederland
Dracht: niet gebruiken tijdens de dracht en lactatie

Leverancier: boehringer-ingelheim | Bijsluiter

---

Mixohipra

Biedt bescherming tegen: Myxomatose
Type vaccin: Levend, gevriesdroogd vaccin
Vaccinatie-herhaling: 6 maanden
Biedt bescherming: na 0 dagen
Minimum leeftijd: vanaf 30 dagen

Leverancier: Hipra | Bijsluiter

---

Rika-Vacc Duo

Biedt bescherming tegen: Myxomatose en RHD1
Type vaccin: Levend, gevriesdroogd vaccin
Vaccinatie-herhaling: 6 maanden (na 9 maanden nog 90% bescherming, na 12 maanden nog 80%)
Biedt bescherming: na 5 dagen tegen Myxomatose en na 10 dagen tegen RHD1
Minimum leeftijd: vanaf 6 weken, geen booster nodig
Houdbaarheid na aanprikken / oplossen: 2 uur
Geregistreerd in: Duitsland
Dracht: –

Leverancier: Bioveta | Bijsluiter

---

Novarvilap

Biedt bescherming tegen: RHD2
Type vaccin: Geïnactiveerd, waterige suspensie
Vaccinatie-herhaling: 6 maanden
Biedt bescherming:  na 7 dagen
Minimum leeftijd: vanaf 8 – 10 weken
Houdbaarheid na aanprikken / oplossen:  8 uur
Geregistreerd in: Spanje
Dracht: –

Leverancier: Ovejero Laboratories | Bijsluiter

---

Infectiedruk

Bij de verschillende enstoffen staat de herhaling genoemd. Dit geeft aan hoe lang de entstof, volgens de fabrikant, bescherming biedt. Na die periode moet het konijn opnieuw gevaccineerd worden. Echter, vaak wordt het advies gegeven om bij infectiedruk de maximale duur niet af te wachten en eerder te vaccineren. We hebben het over infectiedruk als er in het gebied waar je woont veel uitbraken (van myxomatose of RHD) zijn.
De infectiedruk is ook hoger als je konijnen in een omgeving komen waar het risico op besmetting hoger is. Denk hierbij onder andere aan een opvang, pension, tentoonstelling of fokkerij. De vaccinatiegraad, het aantal gevaccineerde dieren, kan met zoveel dieren immers verschillen?

Konijnen op een tentoonstelling zijn gevaccineerd tegen RHD2. De fokker moet, bij inschrijven, kunnen aantonen dat de ingezonden konijnen gevaccineerd zijn tegen RHD2. Dat is een verplichting vanuit de overkoepelende bond KLN. Dat wil dus niet zeggen dat de fokker alle konijnen die niet mee zijn naar de tentoonstelling en dus nog thuis zitten, ook gevaccineerd zijn. Ook is er geen verplichting om te vaccineren tegen RHD1 en Myxomatose.

Wanneer vaccineren?

De meest geschikte tijd om tegen Myxomatose en RHD te vaccineren is het voorjaar (april, mei), aangezien het gevaar op besmetting via insecten in de zomer het grootst is.

Waar komen de vaccins vandaan?

Voor de productie van de meeste vaccins (met uitzondering van de vaccins Nobivac Myxo-RHD en Myxo-RHD-Plus) worden gezonde konijnen kunstmatig geïnfecteerd en wordt het vaccin vervolgens uit de lever gehaald.

Van 1 konijn kan er op zo’n manier ongeveer 30.000 doses vaccin ‘geoogst’ worden. Vanuit het oogpunt van welzijn is dit niet positief te noemen. Het vaccin Nobivac Myxo-RHD(-Plus) wordt ‘in-vitro’ (in glas), dus buiten het lichaam van een konijn geproduceerd.

Inleiding

RHD is een zeer besmettelijk virus voor zowel wilde als gedomesticeerde (huisdier) Europese konijnen. Er zijn verschillende typen en er zijn diverse namen in omloop, waaronder

• RHD – Rabbit Haemorrhagic Disease
• RVHD – Rabbit Viral Haemorrhagic Disease
• RCD – Rabbit Calicivirus Disease
• RCV – Rabbit Calici Virus
• VHS – Viraal Hemorrhagisch Syndroom
• VHD – Viral Hemorrhagic Disease

Het virus is zeer besmettelijk met een ernstig ziekteverloop, welke bijna altijd fataal afloopt. De ziekte wordt veroorzaakt door een type Calicivirus, namelijk het Rabbit Haemorrhagic Disease Virus (RHDV). De ziekte korten we dus af met RHD en het virus met RHDV

Het virus wordt verspreid door besmette konijnen. Het virus bevindt zich in de urine, de ontlasting, het speeksel en het oogvocht van een besmet konijn en wordt op diverse manieren verspreid door direct en indirect contact.

Waar bij myxomatose vaak muggen en vlooien de vector (drager) zijn, is dat bij RHD nog veel breder. RHD heeft in principe geen drager nodig en overleeft ook zonder prima in de buitenlucht. Ook andere dieren kunnen het virus verspreiden, denk aan vogels (o.a. kraaien) en roofdieren (o.a. vossen). Maar ook de mens kan het virus eenvoudig meenemen aan schoenen of kleding. Daarnaast kan het virus ook zitten aan planten, dus ook in hooi en (geplukt) groenvoer. Uiteraard kunnen konijnen ook elkaar besmetten.

Het virus is enorm resistent en laat zich niet makkelijk uitroeien. Zo kan het virus een temperatuur van 60° Celsius en vorst overleven. Het virus kan 9 dagen overleven in een vlieg. Het kan maandenlang zonder gastheer en in het lichaam van een overleden konijn kan het nog veel langer in leven blijven. Het virus kan zich met een snelheid van zo’n 15 tot 60 KM per week verspreiden, waarbij open water geen probleem is via insecten en vogels. Onder ideale omstandigheden kan het RHD virus theoretisch ca. 8 maanden overleven. In praktijk wordt vaak 4 maanden aangehouden. Kortom, een taai virus.

Er zijn inmiddels 3 dodelijke stammen van het Calici virus:

• RHD v1 – de originele variant (1995)
• RHD v1a – de Koreaanse of K5 variant (2017)
• RHD v2 – een gemuteerde versie (2010)

Alle varianten samen worden ook wel het ‘lagovirus‘ genoemd.

Geschiedenis RHD1

RHD is ‘ontstaan’ in de Volksrepubliek China, in de provincie Jiangsu, in de winter van 1983. De ziekte uitte zich bij, uit Duitsland, geïmporteerde Angorakonijnen. De ziekte zorgde voor veel dode konijnen die ouder waren dan 2 maanden. De oorzaak van de ziekte was echter nog niet direct bekend, waardoor deze onder verschillende namen beschreven werd, waarvan RHD nog steeds de meeste gebruikte is. Het duurde echter nog bijna een jaar voordat het virus geïsoleerd en getypeerd werd.

In 1986 werd het virus voor het eerst in Europa (Italië) gesignaleerd. Vanuit Italië verspreidde het zich over de rest van Europa. In 1990 waren België en Nederland aan de beurt. Het RHD virus maakte gigantisch veel slachtoffers. Zo zouden er in China in 1984 140 miljoen konijnen overleden zijn aan het RHD virus. In 10 jaar tijd (1984-2004) is de Nederlandse konijnenpopulatie met zo’n 70% afgenomen.

In 1991 werd een Tsjechische stam van het RHD virus geïmporteerd in Australië. Op het eiland Wardang wilde men de bruikbaarheid en veiligheid van het virus testen, met als doel de biologische bestrijding tegen de wilde konijnenpopulatie in Australië en Nieuw-Zeeland. De quarantaine op het eiland mislukte. Het virus beperkte zich niet tot het eiland en verspreidde zich in 1995 naar het vasteland van Australië. Daar zorgde het virus ervoor dat zo’n 10 miljoen konijnen binnen 8 weken de dood vonden.

Nieuw-Zeeland besloot in 1997 om het RHD virus niet te importeren en het dus niet in te zetten om de konijnenpopulatie te minimaliseren. Echter ind augustus werd echter bevestigd dat RHD opzettelijk en illegaal was geïntroduceerd in het Cromwell-gebied op het Zuidereiland.

Het heeft tot het jaar 2018 geduurd voordat een eerste melding van RHD uit Canada kwam. Het ging om een groep ontsnapte, gedomesticeerde konijnen die op Vancouver Island leefden.

In 2019 kwam de eerste melding uit de Verenigde Staten. Ook hier ging het niet om wilde konijnen, maar om gedomesticeerde konijnen. Het wilde konijn zoals wij dat kennen in Europa (Oryctolagus cuniculus) komt niet voor in Amerika. In het wild leven daar andere soorten (cottontails, jackrabbits en vulcano rabbits), zij zijn niet gevoelig voor het RHD virus.

Geschiedenis RHD2

In 2010 werd een nieuwe stam, een gemuteerde versie, van het RHD virus ontdekt. De beschikbare vaccins tegen RHD bleken onvoldoende bescherming te bieden. Ook jonge konijnen en hazen vielen ten prooi aan deze nieuwe variant, die men RHD type 2 (RHD2 of RHDv2) is gaan noemen. In 2015 werden de eerste gevallen van RHD2 in Nederland waargenomen.

Geschiedenis RHD1 K5

Fransisco Parra, een viroloog, verbonden aan de universiteit van Oviedo (Spanje), ontdekte in 2012 een nieuwe variant van het RHD virus. De ziekteverwekker, een nieuwe stam van K5 (RHD1), is zowel extreem dodelijk als zeer besmettelijk. In 2017 heeft Australië het virus uitgezet en begin 2018 heeft ook Nieuw-Zeeland die stap gezet.

Het nieuwe Zuid-Koreaanse RHDV1 K5-virus tast de organen aan en veroorzaakt koorts, krampen, klonteringen in het bloed en problemen met de ademhaling. Een konijn dat het oploopt, sterft binnen twee tot vier dagen.

De radeloze boeren in Australië en Nieuw-Zeeland zijn blij zijn met de maatregelen die genomen worden. Zij hebben te maken met een schade van ca. 200 miljoen per jaar. In Zuid-Europa levert het virus echter ook andere problemen op. Door de massale sterfte onder wilde konijnen is er een schaarste ontstaan die invloed heeft op het behoud van bedreigde roofdiersoorten. Deze dieren, waaronder de Iberische lynx en de Iberische keizerlijke adelaar leven voor een groot deel leven van konijnen. Om deze reden is biologische oorlogsvoering tegen konijnen in Australië ook een serieuze zorg voor natuurbehoud in andere delen van de wereld.

Medicatie

Door de hoge mortaliteit en snelle verspreiding van RHD heeft het een enorme impact op de economie en ecologie. De noodzaak was dus aanwezig om de aard van het virus te typeren, zodat er maatregelen getroffen konden worden. In 1990 kon men zeker stellen dat het virus niet behoort tot het parvovirus (o.a. 5^e ziekte bij mensen) en of picornavirus (w.o. verkoudheid en polio), waar men verbanden mee zag, maar tot het calicivirus (geslacht Lagovirus) ^[1].

Met deze kennis werd uit verder onderzoek ook bekend dat er nog veel meer, niet pathogene (niet-ziekmakende) varianten van RHD bestonden. Deze varianten (RCV – Rabbit CaliciVirus) zijn verder onderzocht of zij gebruikt konden worden voor de bescherming van wilde konijnen.

Jonge konijnen hebben bij de geboorte een immuniteit die ze via de placenta en de moedermelk meekrijgen. We noemen dat maternale immuniteit. Uit later onderzoek blijkt dat de ram, via zijn sperma, ook immuniteit mee kan geven. Deze passieve immuniteit duurt ongeveer 4 tweken en geldt voor RHD1, niet voor RHD2. Ondanks dat de jongen er zelf niet ziek van worden, kan het virus zich wel vermenigvuldigen en kunnen de jongen het virus wel verspreiden.

Voorkomen

RHD kan je niet voorkomen, maar je kan wel maatregelen nemen om de kans op RHD te verkleinen.

• Allereerst is er vaccinatie. Preventieve bescherming is erg belangrijk. Let goed op dat de gekozen vaccinatie(s) bescherming biedt tegen alle varianten van RHD. Zie voor meer informatie ook de paragraaf over entstoffen.
• Goede hygiëne. Zorg dat het hok en of de ren regelmatig schoon gemaakt worden. Denk ook aan de voer- en waterbakken, eventueel speelgoed en andere attributen.
• Eigen hygiëne is belangrijk om verspreiding van het virus te beperken. Was uw handen extra goed met water en zeep vóór en na het voeren en verzorgen van uw konijn. Wandelt u in een risicogebied waar ook (veel) wilde konijnen voorkomen? Dan kunt u beter thuis schoenen wisselen en/of ontsmetten. Ga in ieder geval niet met dezelfde schoenen de eigen ren in.
• Zorg dat er geen direct contact mogelijk is tussen wilde konijnen en je eigen konijn.
• Let op met bezoek aan anderen met zieke dieren
• Hooi kan ook van velden of uit landen komen waar RHD voorkomt. Hooi moet daarom goed gedroogd zijn en minimaal 1,5 maand geleden verwerkt zijn.
• Pluk geen grassen en onkruiden in gebieden waar ook wilde konijnen komen. Denk ook aan groente uit een moestuin waarvan je weet dat het door wilde konijnen bezocht wordt. Grassen, (on)kruiden en groenten zijn echter wel van belang voor een konijn. Bewust plukken is mijns inziens dus beter dan helemaal vermijden.
• Probeer insecten te weren, bijvoorbeeld door het aanbrengen van horrengaas of een klamboe. Denk er wel om dat er voldoende lucht (voor zuurstof en afkoeling) het hok en/of de ren in kan komen.
• Berg voer en dergelijke op in afsluitbare tonnen, zodat muizen en ratten zoveel mogelijk geweerd worden.
• Neem of koop geen nieuwe konijnen die niet gevaccineerd zijn. Denk hierbij ook aan de tijd die de entstof nodig heeft om voldoende bescherming te bieden. Zet nieuwe konijnen (ca 14 dagen) eerst in quarantaine indien dat mogelijk is.
• Vermijd dierenwinkels waar niet-gevaccineerde konijnen verkocht worden.
• Begraaf een aan RHD overleden konijnen niet, maar laat het cremeren of vernietigen. Dat klinkt heel hard en voor veel mensen zal het een zware beslissing zijn, maar het RHD virus kan makkelijk zo’n 3 maanden overleven onder de grond, waardoor het lichaam dus lange tijd een infectiebron blijft. Om het virus een halt toe te roepen is het dus beter om het konijn niet te begraven.
• Neem geen (zieke) wilde konijnen mee naar huis!
• Informeer jezelf een anderen over RHD. Hoe meer eigenaren goed geïnformeerd zijn, hoe beter het is. Het is net als met vaccinaties van mensen: een hogere vaccinatiegraad verkleint de kans!
• U kunt bij (per)acute sterfte pathologisch onderzoek laten doen, om zodoende de oorzaak vast te stellen.
• Indien uw konijnen niet gevaccineerd zijn en u heeft het vermoeden dat RHD de oorzaak van sterfte is, kunt a alsnog overwegen een zogenaamde ‘noodvaccinatie’ te laten zetten. Uw konijnkundig dierenarts kan u hierover meer vertellen.
• Treft u dode wilde konijnen aan? Meldt deze dan bij het Dutch Wildlife Health Centre (DWHC) via hun website.

Symptomen RHD

RHD verspreid zich zeer snel en heeft een hele korte incubatietijd van 3 tot 4 dagen. Het tast diverse organen in het konijnenlichaam aan, waaronder de lever, de milt, de nieren en de longen waar het bloedingen veroorzaakt. Het pathologische beeld van de
lever is een lichte kleur met een gemarmerde tekening. De milt is vergroot en de longen en de longen vertonen veel kleine rode haardjes, die ontstaan zijn door kleine bloedpropjes.
Het konijn overlijdt aan het samenklonteren van bloed in de bloedvaten of aan het falen van de lever.

Er zijn drie manieren waarop het RHD virus zich manifesteert:

1. Peracuut | Een zeer ernstige vorm en van zeer korte duur, over het algemeen snel fataal: de peracute vorm resulteert in een plotselinge dood. Deze vorm komt het meest voor en is voor sommige eigenaren ook herkenbaar. Ook op social media wordt deze vorm vaak beschreven aan de hand van het voorbeeld waarbij het konijn nog helemaal in orde was, nog normaal gegeten had en ‘ineens’ dood lag. Soms gaf het konijn nog een luide schreeuw, maar net zo vaak was het plotseling over.
   
   
2. Acuut | Deze konijnen tonen een slome, inactieve tot wel lethargische houding. Het konijn heeft koorts (meer dan 40°C) en een verhoogde snelheid met ademhalen. In de meeste gevallen overlijdt het konijn binnen 12 uur. Vlak voor overlijden neem je soms een bloedigere (schuimachtige) substantie uit de neus en/of de vagina, stuiptrekkingen door verstoppingen in de bloedvaten of andere neurologische symptomen (tremoren) waar.
   Het meest klassieke beeld is een konijn met het hoofd achterover in de nek liggend waarbij er bloed uit de neus komt, maar dat beeld is niet altijd zo te bij deze vorm.
   Heel af en toe overleeft een konijn deze vorm en krijgt binnen een paar dagen geelzucht en overlijdt dan alsnog. Het enkele konijn dat ook dit overleefd zal voor de rest van zijn/haar leven een beschadiging aan de lever overhouden.
   
   
3. Subacuut | Een milde vorm waarbij de ziekte niet ernstig genoeg is om duidelijke en waarneembare symptomen te vertonen. Konijnen die deze vorm hebben en overleven, zijn immuun voor deze vorm van RHD. Het is echter lastig om deze vorm ook daadwerkelijk vast te stellen. Er kan door een dierenarts niet eenvoudig de diagnose RHD vastgesteld worden, voornamelijk door het ontbreken van duidelijke symptomen.

Symptomen RHD2

RHD2 lijkt in vele opzichten op RHD1, maar het duurt wel wat langer voordat symptomen zichtbaar worden. De incubatietijd is 3 tot 9 dagen. De subacute vorm komt bij RHD2 meer voor dan bij RHD1, waardoor meer konijnen het virus overleven. Vanaf 2017 wordt echter gemeld dat RHD2 virulenter geworden is. Dit houdt simpel gezegd in dat er inmiddels meer konijnen overlijden aan RHD2 dan daarvoor.
Er is geen sprake van maternale bescherming voor jonge konijnen via placenta en moedermelk, zoals dat wel het geval is bij RHD1.

Immuniteit

Omdat RHD virus in staat is om te veranderen zijn er inmiddels ook verschillende varianten van het virus. Een konijn hoeft niet perse ziek te worden van deze mutaties, maar ze kunnen er wel voor zorgen dat er anti-stoffen aangemaakt worden. Hierdoor kunnen konijnen immuniteit opbouwen. Ook tegen RHD1 en RHD2.

Behandelen

Er bestaat geen geneesmiddel voor een konijn met RHD. Het enige dat je dan kunt doen met een besmet konijn is symptoombehandeling. Zorg dat het konijn warm gehouden wordt. Je kunt het ook vitaminen geven. Daarnaast kan een dierenarts vocht inbrengen (infuus), antibiotica toedienen en pijnstillers geven. Uit de praktijk blijkt dat bijna alle gevallen toch fataal aflopen.
Let in ieder geval goed op met infectieoverdracht met een besmet konijn.

Ontsmetten

Mocht het gebeuren dat een konijn overlijdt aan de gevolgen van RHD is het wijs om daarna ook actie te ondernemen.

• Begraaf het konijn (infectiebron) niet in de tuin, maar laat het cremeren of vernietigen
• Maak hokken goed schoon. Na het zorgvuldig leeghalen en afvoeren van de besmette bodembedekking (stro, zaagsel, hooi, etc) kan je het hok goed uitboenen met een krachtig schoonmaakmiddel.
• Gebruik een verfbrander om de naden en kieren van een houten hok uit te branden. Het RHD virus wordt gedood bij temperaturen hoger dan 60°C
• Schoonmaakmiddelen als chloor, bleek en Dettol zijn niet afdoende. Gebruik een effectief middel zoals Virkon S of Anigene HLD4V. Beiden bestrijden bewezen het myxomatosevirus, beide RHD virussen en EC sporen, naast allerlei andere bacteriën en schimmels. Je kunt het ook gebruiken in een sprayflacon of een ontsmettingsbak om bijvoorbeeld schoenzolen te desinfecteren.

Gevaccineerd en toch ziek

Geen enkel vaccin kan 100% garantie bieden, dus ook vaccinaties tegen RHD niet. Een virus type (stam) kan immers veranderen. Daarnaast kan men ook niet garanderen dat elk konijn op eenzelfde manier reageert op het vaccin en de juiste (hoeveelheid) antistoffen aanmaakt. De kans dat een gevaccineerd konijn toch besmet raakt en ziek wordt is echter wel vele malen kleiner dan een niet-gevaccineerd konijn. Met de wetenschap dat er geen behandeling en/of geneesmiddel bestaat voor een konijn dat eenmaal ziek is, is preventieve bescherming de enige manier om überhaupt bescherming te bieden.

---

[1] Het Lagovirus en het European Brown Hare Syndrome Virus (EBHSV) behoren beiden tot het calicivirus. Ze veroorzaken gelijksoortige symptomen, RHD bij konijnen en EBHS (hazenpest) bij hazen.

Kosten

Vaccineren mag in Nederland alleen gedaan worden door een dierenarts. Het valt onder de status UDD: uitsluitend door dierenarts toe te passen. Dat betekent dus dat je met je konijn een dierenarts moet bezoeken of je laat een dierenarts bij jouw thuis komen.

Er zitten uiteraard ook kosten verbonden aan het vaccineren. Prijzen wisselen hier en daar, maar je moet toch wel rekenen op ca €45,- per konijn voor een volledige enting (dus bescherming tegen Myxomatose, RHD1 en RHD2).
Er zijn echter ook opties die soms aantrekkelijk kunnen zijn. Zo worden er door opvangcentra, asiels of kinderboerderijen soms zogenaamde “entdagen” georganiseerd. Door vaccinaties te bundelen kan er goedkoper ingekocht en dus gevaccineerd worden. Vaak worden deze dagen via social media en websites aangekondigd.

Fokkers

Fokkers van raskonijnen die mee willen doen aan een tentoonstelling zijn, sinds 2016, verplicht om deelnemende konijnen te laten vaccineren tegen RHD2. Hoe doen zij dat dan zonder honderden euro’s kwijt te zijn voor hun konijnen?
Zij zijn lid van een zogenaamde kleindiervereniging. Deze verenigingen organiseren ook vaak een (half)jaarlijkse entdag voor hun leden. Voor een paar euro per konijn worden ze dan gevaccineerd.
Als liefhebber is het soms mogelijk om lid te worden van een plaatselijke kleindiervereniging en op die manier te profiteren van de lage prijs. Let wel. Niet elke kleindiervereniging zit te wachten op dergelijke leden, soms is alleen vaccineren tegen (de verplichte) RHD2 mogelijk en je konijn krijgt over het algemeen niet eerst een gezondheidscontrole.
Hier vind je een overzicht van alle geregistreerde kleindier verenigingen per provincie in Nederland.

Hoe kunnen de kosten dan zo verschillend zijn voor een kleindiervereniging en een particulier die bij een dierenartspraktijk laat vaccineren?

Daar zijn verschillende redenen voor. Een kleindiervereniging maakt vaak van tevoren afspraken met een dierenarts. Soms zijn dat dierenartsen die gepensioneerd zijn of die zelf ook konijnen fokken, maar vaak is het voor hen een “bekende” dierenarts. Zo’n dierenarts weet ook wel dat een fokker nooit €45,- per konijn kan en zal betalen voor vaccinaties.

De overkoepelende bond KLN (Kleindier Liefhebbers Nederland) hebben landelijk afspraken met een aantal dierenartsen gemaakt. De dierenartsen die meewerken hoeven geen uitgebreide gezondheidscontrole uit te voeren, wat in tijd scheelt. Daarnaast is het aantal konijnen groot, omdat alle fokkers binnen de vereniging op dezelfde dag bezocht worden.

Entstoffen kunnen vaak in diverse doses aangeschaft worden. Een ampul met 1 dosis is verhoudingsgewijs veel duurder dan een flesje met 50 doses.
Dat verklaart meteen waarom je meer betaalt bij een bezoek aan de dierenartspraktijk. Na aanprikken moet de entstof binnen enkele uren gebruikt worden.

Dierenarts

Een dierenarts is in Nederland een zelfstandig ondernemer. Hij/zij heeft de verantwoording over de praktijk en de mensen die daar werken. Dat betekent dat een dierenarts, na een 6 jaar durende wetenschappelijke studie, ook moet investeren in een gebouw, salarissen moet betalen, investeren in apparatuur en kennis moet onderhouden en uitbreiden. Deze kosten zullen op de een of andere manier toch verdiend moeten worden.

Vaccinatieboekje

Als het konijn gevaccineerd is let er dan op dat je een vaccinatieboekje of -kaart vraagt. Hierin schrijft de dierenarts welke entstof er gebruikt is en wanneer er herhaald moet worden.

Vaccinatiefouten

Soms maakt een dierenarts een fout, zoals te zien is in de voorbeelden hieronder.

Video

Zoals in het startscherm van de video al wordt aangegeven bevat de video heftige beelden. De reden dat ik deze video hier toch post is om te laten zien wat RHD met een konijn doet. Ik hoop dat nog meer eigenaren zich bewust worden en ervoor kiezen om hun konijn(en) te laten vaccineren.

Dit is een van meerdere jongen in hetzelfde nest dat inmiddels overleden is.